Điều gì sẽ xảy ra nếu bí quyết làm chậm quá trình lão hóa đang ẩn giấu trong não chúng ta? Một nghiên cứu đột phá của các nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học Não Allen ở Seattle, được công bố trên tạp chí Thiên nhiên vào tháng 1 năm 2025, có thể đã phát hiện ra một số manh mối thú vị. Sử dụng công nghệ tiên tiến, nhóm nghiên cứu đã phân tích hơn 1,2 triệu tế bào não từ chuột non và chuột già để hiểu chúng thay đổi như thế nào theo thời gian. Họ phát hiện ra rằng một số tế bào nhất định bị viêm, trong khi những tế bào khác mất đi các chức năng quan trọng và mọi con mắt hiện đều đổ dồn vào vùng dưới đồi với tư cách là nhân tố chính trong quá trình lão hóa. Những phát hiện này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về sự lão hóa và có thể mở đường cho các phương pháp điều trị giúp bộ não của chúng ta trẻ lâu hơn.
Vùng dưới đồi: Trung tâm sức mạnh của lão hóa
Ảnh của Robina Weermeijer trên Bapt
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng vùng dưới đồi, đặc biệt là khu vực xung quanh tâm thất thứ ba, là trung tâm lão hóa não. Các tế bào ở đây, như tế bào tanycytes và tế bào biểu mô, cho thấy những thay đổi đáng kể theo tuổi tác. Những thay đổi này bao gồm giảm chức năng tế bào thần kinh và tăng hoạt động miễn dịch, điều này có thể giải thích tại sao vùng này lại quan trọng trong việc quản lý năng lượng và sức khỏe tổng thể của não. Các nhà khoa học tin rằng lĩnh vực này có thể nắm giữ chìa khóa để mở ra những bước đột phá chống lão hóa.
Tế bào miễn dịch trong tình trạng tăng tốc
Ảnh của CDC trên Bapt
Khi chúng ta già đi, một số tế bào miễn dịch nhất định trong não—như microglia—sẽ hoạt động quá mức. Hoạt động tăng cường này, được gọi là “viêm”, có thể làm hỏng các tế bào khỏe mạnh và có thể liên quan đến các tình trạng như bệnh Alzheimer. Bằng cách xác định các gen đằng sau phản ứng này, các nhà nghiên cứu đang mở ra cánh cửa cho các liệu pháp có thể làm dịu chứng viêm và bảo vệ não khỏi bị tổn hại.
Tế bào thần kinh cảm thấy căng thẳng
Ảnh của Solen Feyissa trên Bapt
Các tế bào thần kinh, sứ giả của não, cho thấy một số dấu hiệu lão hóa đáng lo ngại. Các gen giúp tế bào thần kinh duy trì cấu trúc và chức năng của chúng đã suy giảm đáng kể, đặc biệt là ở các khu vực liên quan đến trí nhớ như vùng hải mã. Khám phá này làm sáng tỏ lý do tại sao khả năng nhận thức thường giảm theo tuổi tác và đưa ra các mục tiêu mới để bảo vệ sức khỏe não bộ.
Mất khả năng tái sinh
Ảnh của LOGAN WEAVER | @LGNWVR trên Bapt
Nghiên cứu cũng cho thấy lão hóa ảnh hưởng đáng kể đến khả năng tạo ra tế bào thần kinh mới của não, một quá trình được gọi là hình thành thần kinh. Các khu vực như hồi răng, thường là trung tâm tái sinh, cho thấy hoạt động suy giảm rõ rệt. Sự mất đi tiềm năng tái tạo này là một mảnh ghép khác giúp tìm hiểu sự lão hóa ảnh hưởng đến não như thế nào và cách chúng ta có thể can thiệp.
Hy vọng cho tương lai
Ảnh của Robin Noguier trên Bapt
Những phát hiện của nghiên cứu không chỉ dừng lại ở việc lập bản đồ những thay đổi mà còn đưa ra lộ trình cho các liệu pháp điều trị trong tương lai. Bằng cách xác định các gen và loại tế bào cụ thể bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi lão hóa, các nhà nghiên cứu có thể nhắm mục tiêu can thiệp để làm chậm hoặc thậm chí đảo ngược sự suy giảm tế bào. Ví dụ, giảm viêm ở các tế bào miễn dịch hoạt động quá mức hoặc tăng cường khả năng tái tạo của các vùng thần kinh như hồi răng có thể giúp duy trì sức khỏe não bộ. Những hiểu biết sâu sắc này đặt nền tảng cho các phương pháp tiếp cận y học chính xác, trong đó các liệu pháp được điều chỉnh để chống lại những thay đổi tế bào cụ thể liên quan đến tuổi tác. Mặc dù nghiên cứu được tiến hành trên chuột nhưng nó cung cấp nền tảng khả thi để áp dụng những khám phá này cho con người, có khả năng cách mạng hóa cách chúng ta tiếp cận các bệnh lão hóa và liên quan đến tuổi tác.